تداوم درگيريها در چهارمين روز راهپيمايي در غزه بعد از تصميم غيرمنطقي و جنجالي ترامپ در بهرسميتشناختن بيتالمقدس بهعنوان پايتخت اسرائيل، انتظار ميرفت تنش در اين منطقه بالا بگيرد. برگزاري راهپيمايي بزرگ بازگشت از سوي فلسطينيان در نواز غزه را بايد واکنشي به همين يكهتازيهاي ترامپ و نتانياهو در منطقه دانست. روز جمعه بود که حدود ٣٠ هزار فلسطيني در تجمعاتي اعتراضي در سراسر مرز اسرائيل و غزه، تحت عنوان «راهپيمايي بازگشت» دست به راهپيمايي زدند. پيام اين راهپيمايي صريح بود: به مهاجران فلسطيني که بعد از سال ١٩٤٨ از سرزمينهاي خود بيرون رانده شدهاند، بايد اجازه بازگشت به سرزمينهاي آبا و اجداديشان داده شود. اما آنچه فلسطينيان در برابر اين درخواست دريافت کردند، گلوله و گاز اشکآور بود؛ بهطوريکه در اولين روز اين راهپيمايي که بخشي از يک تحصن ششهفتهاي در مناطق مرزي غزه با اسرائيل است، حداقل ١٦ فلسطيني جان باختند. همچنين بنا بر گزارش وزارت بهداشت فلسطين، هزارو ٤١٦ نفر نيز در همان روز جمعه زخمي شدند. اين در حالي است که طبق اعلام منابع فلسطيني، روز گذشته نيز دستکم ١١ فلسطيني ديگر در جريان اين اعتراضات به ضرب گلوله زخمي شدهاند. راهپيمايي بازگشت همزمان با چهلودومين سالگرد «روز سرزمين» برگزار شد. در سال ١٩٧٦ شش عرب اسرائيلي در اعتراض به سياست غصب زمينهاي فلسطينيان، دست به اعتراض زده و به ضرب گلوله نيروهاي اسرائيلي کشته شدند. بعد از آن بود که ٣٠ مارس از سوي فلسطينيان «روز سرزمين» نام گرفت. گلوله در برابر سنگ در همان روز جمعه، تاي بروک زريهو، معاون امور سياسي سازمان ملل، با هشدار درباره احتمال وخيمترشدن اوضاع در نوار غزه، از اسرائيل خواست از هدف قراردادن افراد غيرمسلح بهویژه کودکان خودداري کند. آنتونيو گوترش، دبيرکل سازمان ملل، نيز خواستار انجام تحقيقات مستقل درباره کشتار فلسطينيان در نواز غزه شد. اين در حالي است که رياض منصور، نماينده فلسطين در سازمان ملل، از اينکه شوراي امنيت اين کشتار وحشيانه را محکوم نکرده، ابراز نارضايتي کرده است. اسماعيل هنيه، رئيس دفتر سياسي جنبش حماس، نيز از مجامع بينالمللي خواسته به مسئوليت خود درباره محاکمه رهبران اسرائيلي در دادگاههاي بينالمللي عمل کنند. اين سخنان در حالي مطرح ميشود که آويگدور ليبرمن، وزير جنگ اسرائيل، پيشتر اعلام کرده بود در مقوله تحقيق و تفحص درباره حوادث نوار غزه، با هيچيک از سازمانهاي بينالمللي همکاري نخواهد کرد. محمود عباس، رئيس تشکيلات خودگردان، نيز در بيانيهاي اسرائيل را مسئول وقوع خشونتها دانست و روز يکشنبه را در فلسطين عزاي عمومي اعلام کرد. اين در حالي است که دني دنون، نماينده اسرائيل در سازمان ملل، از جامعه جهاني خواسته فريب آنچه را او يک گردهمايي تروريستي ميداند، نخورند. ژنرال ايال ضمير، يکي از فرماندهان ارتش اسرائيل، نيز اين راهپيمايي را ابتکاري از سوي حماس دانسته که ميکوشد تحت پوشش آن، اهداف نظامي خود را پيش ببرد. در مقابل، برگزارکنندگان «راهپيمايي بازگشت» با اشاره به حضور زنان، کودکان و همچنين برنامهريزي براي برگزاري مراسم فرهنگي، اين راهپيمايي را کاملا مسالمتآميز ميدانند. صائب عريقات، مذاکرهکننده ارشد فلسطيني، با اعلام اينکه کشتار مردم فلسطين ربطي به امنيت اسرائيل ندارد، هدف از واکنش خشونتآميز اسرائيل به اين راهپيمايي را دلسردکردن فلسطينيها از اقدامات مسالمتآميز عنوان کرده است. فاطيما نصير که با هفت فرزند خود در اين راهپيمايي شرکت کرده بود، با بيان اينکه مرگ باعزت بهتر از زندگي باخفت است، به گاردين ميگويد: «اسرائيل در هر صورت ما را ميکشد؛ چه با گلوله چه با تحريم». محمد يونس، نوجوان ١٨ساله نيز ميگويد آنقدر به مبارزه ادامه ميدهد تا روزي صداي مردم غزه به گوش جهانيان برسد و سرانجام راهحلي براي پاياندادن به اين وضعيت سخت پيدا شود. البته شليک به فلسطينياني که به ديوار حائل در مرز غزه و اسرائيل نزديک ميشوند، تازگي ندارد و نيروهاي اسرائيلي همواره به نوجواناني که با سنگ به اين ديوار حائل حمله ميکنند، با گلوله پاسخ داده است. جالب اين است که اولين تلفات جاني «روز سرزمين»، ساعتها قبل از شروع اين راهپيمايي رخ داد؛ وقتي يک کشاورز فلسطيني بر اثر شليک يک تانک اسرائيلي جان باخت. هميشه پاي آمريکا در ميان است طبق گفته مقامات حماس، اين بستنشيني تا ١٥ مي ادامه خواهد يافت؛ روزي که فسطينيها از آن با عنوان روز «نکبت» ياد ميکنند. در ١٥ مي سال ١٩٤٨ ميلادي بود که با هجوم ارتش اسرائيل به مناطق فلسطيننشين، ٧٥٠ هزار فلسطيني از روستاهاي خود تبعيد شدند. جالب اينکه در روز ١٤ مي نيز که سالروز تأسيس رژيم جعلي اسرائيل است، ايالات متحده به صورت رسمي سفارت خود را از تلآويو به بيتالمقدس منتقل خواهد کرد. اين امر با واکنش تند مقامات فلسطيني و تشکيلات خودگردان مواجه و باعث شد فلسطينيها ميانجیگري آمريکا را در مذاکرات صلح قبول نکنند و حتي از ديدار با مايک پنس، معاوناول ترامپ که به مناطق اشغالي سفر کرده بود، خودداري کردند. البته اين تنها اقدام دولت ترامپ عليه مردم غزه نبود؛ واشنگتن سال گذشته تصميم گرفت با هدف افزايش فشار بر فلسطينيها، کمکهاي مالي خود به سازمان «امداد پناهجويان فلسطيني» متعلق به سازمان ملل را نيز قطع کند. اين مسئله باعث شده است اوضاع در نوار غزه که از سوي اسرائيل و مصر با تحريم مواجه است، بحرانيتر از هر زمان ديگري باشد. تنش ميان تشکيلات خودگردان و حماس نيز بر پيچيدگي اوضاع در غزه ميافزايد. سال گذشته دولت خودگردان تصميم گرفت تا با پرداختنکردن هزينه برق نواز غزه، اين رقيب سياسي را تحت فشار قرار دهد. البته با پادرمياني برخي کشورهاي عربي و برگزاري نشستهاي مشترک ميان سران تشکيلات خودگردان و حماس، اندکي از شدت اين اختلافات در ماههاي اخير کاسته شده است و به نظر اين اقدام اسرائيل نيز ميتواند زمينه را براي نزديکي هرچه بيشتر اين دو موجوديت سياسي در فلسطين فراهم آورد. سيلي اردوغان به نتانياهو هرچند اکثر کشورهاي جهان از محکومکردن صريح جنايت اسرائيل در نواز غزه سر باز زدهاند، رجب طيب اردوغان، رئيسجمهور ترکيه، در واکنش به کشتار فلسطينيان، نتانياهو را تروريست و اسرائيل را يک موجوديت تروريستي خواند. البته جدال لفظي ميان اردوغان و نتانياهو به قبل از راهپيمايي بازگشت و انتقادات اسرائيل از عمليات نظامي ترکيه در مناطق کردنشين سوريه بازميگردد. ابتدا در روز شنبه، اردوغان بهشدت حمله غيرانساني اسرائيل به نواز غزه را محکوم کرد. در ادامه اين نتانياهو بود که با پوچخواندن درسهاي اخلاقي آنکارا، اردوغان را بهعنوان فردي معرفي کرد که مردم بيدفاع روستاهاي کردي را بمباران ميکند. در ادامه اين جدال لفظي، اردوغان روز گذشته در جريان سخنراني در کنگره حزب عدالت و توسعه در استان آدانا، با اشاره به اينکه ترکيه در سوريه دست به اشغالگري نزده است، به اين اظهارات نتانياهو پاسخ داد و او را فردي بسيار ضعيف و بيچاره خطاب کرد. حجم وحشيگريهاي ارتش اسرائيل در واكنش به راهپيمايي مسالمتآميز فلسطينيها به حدي بوده است که اعتراض برخي احزاب چپگرا در اسرائيل را نيز به دنبال داشته است. اين احزاب سياسي با برگزاري تظاهرات در تلآويو خواهان پاياندادن تجاوز نظامي اسرائيل به غزه شدند. در ادامه واکنشها به جنايات رژيم اسرائيل، اتحاديه عرب نيز روز گذشته از برگزاري نشستي اضطراري دراینباره خبر داد. بااينحال در شرايطي که اسرائيل عملا آب پاکي درباره همکارينکردن با کميتههاي بينالمللي در موضوع حوادث نواز غزه را روي دست همگان ريخته است، معلوم نيست که اين نشست چه کمکي به بهبود وضعيت در نوار غزه خواهد کرد.
نظرات